Schrijven over het Wad

Het Waddengebied spreekt tot de verbeelding. We gaan er naar toe om uit te waaien, we roemen het om de natuur en de rust, maar we gaan er niet altijd even zuinig mee om: we halen het gas uit de bodem, vissen de zee leeg, en komen er zo langzamerhand niet té veel toeristen? Hoe kunnen we de Wadden beschermen? Doen we dat goed, of moet het misschien anders? Dit was voor ons de aanleiding om op donderdag 24 april een Kenniscafé over het Waddengebied te organiseren. Een van onze gasten was Mathijs Sanders, hoogleraar Moderne Nederlandse Letterkunde, en hij sprak onder meer over de Wadden als inspiratie voor de literatuur. Hij nam al wat boeken mee naar het Kenniscafé, en samen met hem verzamelden we een lijst met leestips!

De Wadden in al zijn pracht - of juist de minder mooie kanten

Mathijs Deen - De Wadden. Een geschiedenis (2013/2024) 
Mathijs Deen, voorheen ook Gastschrijver van de Rijksuniversiteit Groningen, heeft meerdere boeken over de Wadden op zijn naam staan. Zo geeft hij in De Wadden in 2013, vorig jaar opnieuw uitgegeven, een uitgebreid overzicht van de geschiedenis van het gebied. Hij beschrijft in detail het eilandleven: van de Romeinen en de Vikingen tot aan de badgasten van nu.

Nico Dros - Eiland van Gisteren (Uitgeverij van Oorschot, 2024)
Met Eiland van gisteren schetst Nico Dros, geboren Texelaar, het eiland in al zijn kleuren. Hij weet aan Texel, naast drama en vlijmend leed, een ruwe lieflijkheid te geven die de lezer blijmoedig stemt. De tien verhalen van het eerste deel roepen een rustieke samenleving op zoals die ruim een halve eeuw geleden nog bestond. In het tweede deel – over het eiland van eergisteren (1850– 1925) – maken we kennis met het dagboek van Jacob Huizinga, een doopsgezinde vermaner die probeerde zijn kerkvolk van drank en ontucht af te brengen, het verhaal van Frerik van der Vis, een visserman die zijn leven in een berijmd volksepos gestalte gaf en Floris Dekker, een ‘ziener’ die de patriarch werd van een kleine gemeenschap in een kwijnende polder. Het boek eindigt met een montere beschouwing over het Tessels; een streektaal die op sterven na dood is maar weer tot leven wordt gewekt door Dros. Kan Dros haar weer tot leven wekken?

Jaap Robben - Wantij. Een wandeling (Uitgeverij Van Oorschot, 2024)
De Waddenzee verdrinkt en binnen misschien wel tien jaar is het onmogelijk om nog wad te lopen. Tijd voor Jaap Robben om voor het eerst te gaan wadlopen naar Schiermonnikoog. Maar waar hij een rustige, meditatieve tocht met zand, water en zeehonden verwacht, belandt hij in een groep laconieke gidsen en luidruchtige medewadlopers. Terwijl hij achteraan de rust probeert te vinden ziet hij enkel uitgestrekte modder. Tijdens zijn tocht naar het noordelijkste puntje van Nederland probeert hij te zien wat onzichtbaar is.

Waddenkrimi

Dat laatste boek roept een plaatje op van de Wadden zoals we het niet kennen. Maar het kan nog duisterder: De Wadden haalt ook een kwade kant in ons naar boven. Naast de beroemde Scandinavische thrillers, ontstaat er inmiddels een heus genre dat je Waddenkrimi zou kunnen noemen:

Mathijs Deen - De Waddenthrillers
Naast De Wadden. Een geschiedenis is Mathijs Deen ook bekend van wat de Waddentrilogie wordt genoemd. In 2024 verscheen het eerste deel, De Hollander. Daarna volgden De duiker (2023) en De redder (2024). In de boeken volgen we hoe rechercheur Lieuwe Cupido moorden oplost: hoe meer hij te weten komt, des te raadselachtiger de mysteries worden. Hoewel het een Waddentrilogie zou worden en er met De redder een einde aan zou komen, verschijnt in mei het vierde deel, De loods.

Mariette Ciggaar - Zilte Deerne (Uitgeverij Boekerij, 2010)
Als de vader van Peer Zwartepaert overlijdt, reist hij naar diens huis op Terschelling om spullen uit te zoeken. Daarbij ontdekt hij een zevental teksten: liederen die op poëtische wijze de moord op een vrouw beschrijven. Nadat Peer een van de liederen in een kroeg speelt, staat de politie voor zijn deur: er is een moord gepleegd die precies in het lied werd bezongen. Hoe kwam zijn vader aan die liederen? En welke familiegeschiedenis gaat hierachter schuil?

Els Kerkhoven - Weekend Terschelling (Uitgeverij Luitingh-Sijthoff, 2014)
Voordat Isa naar het buitenland vertrekt, gaat ze met haar zusje Daan en hun beste vriendin Sylvie nog een keer terug naar Terschelling, het vakantie-eiland van hun jeugd. Ze halen mooie herinneringen op en brengen een bezoek aan Jannetje, de moeder van Loek en Gerben - hun vakantievrienden van vroeger. De trip down memory lane krijgt een dramatische wending als Sylvie spoorloos verdwijnt. Jannetje blijkt de enige getuige, maar zij heeft een beginnende vorm van alzheimer. Hoe betrouwbaar is haar getuigenis?

Voor kinderen - maar stiekem ook voor volwassenen

Mathijs Sanders nam zelf het recent verschenen boekje Mijn Gouden Boekje over de Wadden van Jet Bakels mee. Wie is er niet opgegroeid met de Gouden Boekjes? In dit boekje leer je de Wadden ontdekken: de dieren die er wonen, maar ook de mensen, en dat wat de Waddeneilanden met elkaar verbindt. Van de meeuwen die je krentenbol jatten, tot de wadpier die het strand vol poept. Het boekje is prachtig geïllustreerd door Yoko Heiligers.

Ook recent verschenen (in herdruk) is Suske en Wiske - De Woelige Wadden. Als Lambik op de kermis een zeehond redt, lijkt er nog niets aan de hand. Maar wanneer het dier ‘s nachts spreekt over een zwarte spiegel, worden Suske en Wiske meegezogen in een spannend avontuur dat leidt naar de Waddeneilanden. Wie is de kermisman? En wat hebben gouden zeehonden ermee te maken? Lukt het om op tijd de balans te herstellen? De sprekers van dit Kenniscafé ontvingen een exemplaar van deze herdruk als dank voor hun medewerking. Wil je het boek kopen? Het is een speciale uitgave van de VVV’s op Vlieland, Terschelling, Ameland en Schiermonnikoog en exclusief daar verkrijgbaar. Een goede reden voor een trip naar de Waddeneilanden!