Mensenrechten tussen Verlichting en Christendom
Mensenrechten zijn voor ons, Westerlingen, onaantastbaar en de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens boven alle kritiek verheven. We zouden maar wat graag zien dat alle landen deze mensenrechten zouden respecteren.
Bij mensenrechten denken we vooral aan de rechten en vrijheden van de individuele mens. Aan godsdienstvrijheid bijvoorbeeld of de vrijheid van meningsuiting. Deze liberale, seculiere en individualiserende manier om tegen mensenrechten aan te kijken, lijkt de rechtstreekse erfenis van de Verlichting – de tijd waarin de mensenrechten voor het eerst werden opgesteld.
Volgens hoogleraar bedrijfsethiek Eduard Kimman is de ontstaansgeschiedenis van mensenrechten
veel rijker dan tegenwoordig wordt gedacht. Mensenrechten zijn voor het eerst geformuleerd in de tijd van Adam Smith (economie) en Immanuel Kant (filosofie, ethiek). Deze gelovige én praktiserende christenen, zouden onze manier van spreken over autonomie, vrijheid of mensenrechten waarschijnlijk niet begrijpen.
Deze terugblik op de ontstaansgeschiedenis van de mensenrechten is voor Kimman tevens de aanleiding om de huidige interpretatie ervan te kritiseren. Door de hedendaagse nadruk op individuele rechten en vrijheden raken belangrijke noties als sociale rechtvaardigheid en algemeen belang buiten beeld.
Prof.dr. E.J. Kimman is hoogleraar bedrijfsethiek aan de VU Amsterdam en de Radboud Universiteit Nijmegen, priester en jezuïet. Hij was van 2002 tot 2008 secretaris-generaal van de Nederlandse bisschoppenconferentie. Kimman publiceerde een aantal boeken over het christelijk-sociale denken, waaronder Marktethiek (1990), Organisatie-ethiek (1991), Goed verzorgd (1993) en Verkaveling van de moraal (2002). Hij was mederedacteur van diverse boeken, onder meer van Vertrouwen in de economie (1997; met o.a. J.P. Balkenende) en schreef een honderdtal artikelen over ethische onderwerpen.
Mr. J. Morijn is docent mensenrechten en programmacoördinator Bachelor of Law in International and European Law aan de Faculteit der Rechtsgeleerdheid van de RUG. Hij heeft zich gespecialiseerd in EU-recht en mensenrechten en werkt aan een promotieonderzoek over mensenrechten in het recht van de Wereld Handelsorganisatie.