De zaak-Demjanjuk
De in 1920 in Oekraïne geboren Iwan Demjanjuk wordt al sinds 1975 vervolgd wegens oorlogsmisdaden.
Na een proces in Jeruzalem werd hij in 1988 schuldig verklaard aan oorlogsmisdaden die hij als kampbewaarder ‘Iwan de Verschrikkelijke’ zou hebben gepleegd in het vernietigingskamp Treblinka. In hoger beroep volgde vrijspraak, na het vermoeden van een persoonsverwisseling. In 1993 reisde hij terug naar de Verenigde Staten. Daar concludeerde het federaal hof van beroep in Ohio dat Demjanjuk wél als kampbewaarder heeft gewerkt, onder andere in het vernietigingskamp Sobibór in Polen. In mei van dit jaar werd hij uitgeleverd aan Duitsland.
Eind november begint in Duitsland een nieuw proces, op grond van een andere aanklacht. In beide processen hebben getuigenverklaringen een belangrijk aandeel. De procesgang rond Demjanjuk is een geheugenlaboratorium: van zijn identificatie en vervolging is veel te leren over herinneren en herkennen onder de traumatiserende omstandigheden van een vernietigingskamp.
Douwe Draaisma is bijzonder hoogleraar in de Geschiedenis van de psychologie aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hij is gespecialiseerd in de aard en de mechanismen van het geheugen en schrijver van de veelgelezen boeken als De heimweefabriek. Geheugen, tijd & ouderdom (2008), Ontregelde geesten; ziektegeschiedenissen (2006), Waarom het leven sneller gaat als je ouder wordt. Over het autobiografisch geheugen (2001), en De metaforenmachine; een geschiedenis van het geheugen (2003).
