Scholieren en Slaap

Veel tieners zijn avondmensen. Hoe komt dat en moeten scholen hun tijden aanpassen?
‘s Nachts nog even een computerspelletje doen of whatsappen met je vrienden. Veel tieners zijn avondmensen en slapen te kort omdat ze weer vroeg naar school moeten. Middelbare scholieren die laat inslapen en (daardoor) korter slapen halen bij proefwerken in de ochtenduren gemiddeld slechtere cijfers dan klasgenoten die voldoende nachtrust hebben. Dit blijkt uit een uitgebreid onderzoek van twee eindexamenleerlingen uit Coevorden, ondersteund door onderzoekers van de RUG. Zij ondervroegen 741 medescholieren over hun chronotype – ben je een ochtend- of een avondmens – en vergeleken dit met hun schoolprestaties. Hun opmerkelijk onderzoek verdween niet in een la: voor hun profielwerkstuk kregen ze de onderwijsprijs van de KNAW, op basis van hun gegevens publiceerden ze samen met Groningse chronobiologen een wetenschappelijk artikel én hun school gaat experimenteren met aangepaste lesroosters.
Het slaaptekort van pubers is niet simpelweg terug te voeren op gedrag – stiekem lekker lang doorgaan. Het heeft ook te maken met een veranderend 24-uursritme. Jonge kinderen zijn vaak ochtendmensen, daarna verschuift het ritme, met als gevolg dat veel pubers avondmensen zijn. Vanaf begin 20 verschuift het ritme vervolgens weer in de richting van ochtendmens. Onze samenleving is gericht op ochtendmensen en vooral pubers zijn daar de dupe van. Een bijkomend probleem is dat veel pubers nog laat met hun smartphone of computer in de weer zijn. Het kunstlicht waaraan ze dan blootgesteld zijn brengt hun biologische klok compleet in de war. Het resultaat is dat onderzoekers nu stellen dat slaapproblemen onder jongeren epidemische vormen aannemen.
Waarom verschuift het ritme in de pubertijd? Kan het slaappatroon worden beïnvloed? Moeten scholen zich aanpassen aan het afwijkende dag-nachtritme van hun scholieren? En zijn de slaapproblemen werkelijk ‘epidemisch’ te noemen? 

Femke Kramer gaat in gesprek met de twee scholier-onderzoekers Amy Pieper (inmiddels student biologie) en Anne Siersema (student civiele techniek), chronobioloog Roelof Hut, die onderzoek doet naar het dag-nachtritme bij zoogdieren en onze biologische klok, en Tom Versteeg, afdelingsdirecteur van De Nieuwe Veste in Hardenberg, de school die gaat experimenteren met een aangepast lesschema.

In het maandelijkse Kenniscafé Groningen vertellen lokale onderzoekers en deskundigen over hun drijfveren, resultaten en uitdagingen en gaan ze in gesprek met het publiek. Het Kenniscafé wordt georganiseerd door Studium Generale Groningen in samenwerking met Science LinX, de UK en het Groninger Forum, met financiële steun van City of Talent en Noordhoff Uitgevers.