Een wereld vol denkers

Ziet een hommel een bloem op dezelfde manier als wij dat doen? Neemt de bloem op zijn beurt de zon waar als deze gedurende de dag met de zon meedraait? Kunnen we iets zeggen over wie er bewustzijn heeft, en wie niet, en wie maar een beetje? En kan of AI ooit bewust worden?

In zijn boek Een wereld vol denkers gaat Sebastiaan Mathôt op onderzoek naar het denken en doen van mens, dier, plant en AI. Ter gelegenheid van de presentatie gaat hij in gesprek met wetenschappers uit verschillende vakgebieden over de belangrijkste thema’s uit het boek.

Zo vertelt zoöloog en filmmaker Jackie Higgins in een videoboodschap vanuit Londen over bewustzijn bij dieren. Cognitief psycholoog Yaïr Pinto gaat in op de vraag of de menselijke geest werkt als een computerprogramma en wat dat ons leert over ons eigen bewustzijn. Met computationeel neurowetenschapper Iris Groen verkent Mathôt de raakvlakken en verschillen tussen menselijke en kunstmatige intelligentie. 

Sebastiaan Mathôt doet als cognitief neurowetenschapper aan de Rijksuniversiteit Groningen onderzoek naar aandacht en visuele perceptie, en naar de ontwikkeling van open-source wetenschappelijke software en AI. Daarnaast deelt hij graag zijn interesse voor alle aspecten van de menselijke en niet-menselijke geest met een breed publiek. In september 2025 verschijnt zijn boek Een wereld vol denkers.

Jackie Higgins studeerde aan de Universiteit van Oxford met een master in de zoölogie. Ze werkt al meer dan tien jaar voor Oxford Scientific Films, evenals voor National Geographic, PBS Nova en Discovery Channel. Ze heeft ook films geschreven, geregisseerd en geproduceerd bij de wetenschapsafdeling van de BBC. In 2021 publiceerde ze Sentient: What Animals Reveal About Our Senses.

Yaïr Pinto werkt als universitair docent aan de Universiteit van Amsterdam. Zijn onderzoek draait om de vraag of de menselijke geest een computerprogramma is of niet. Hij heeft onder andere uitgebreid onderzoek gedaan naar patiënten met een ‘gespleten brein’ om beter te begrijpen hoe eenheid van bewustzijn ontstaat. Bij deze medische conditie is de hersenbalk beschadigd of geheel is doorgesneden, waardoor communicatie tussen de hersenhelften is verstoord.

Iris Groen is computationeel neurowetenschapper aan de Universiteit van Amsterdam. Haar onderzoeksgroep, onderdeel van het Video & Image Sense lab van het Instituut van Informatica, bestudeert hoe de menselijke hersenen beelden en video's waarnemen. Dit wordt gedaan met behulp van hersenmetingen fMRI en EEG, en computermodellen zoals diepe neurale netwerken.