Het Visboeck van Adriaen Coenen

Het Visboeck van Adriaen Coenen is bijna 450 jaar oud. Het is een van de zeldzame albums uit het vroegmoderne Europa waarin een man uit de praktijk zijn kennis van de natuur – vooral de zee en de vissen – beschrijft en afbeeldt. Coenen was een ‘citizen scientist’ voordat die term bestond. Hij was geen natuurfilosoof maar een vishandelaar en zee-expert, een nieuwsgierig man, die zijn album zelf schreef en tekende. Maar hij kopieerde ook, in tekst en beeld, uit de gedrukte werken van de grote natuurgeleerden die hij mocht lenen van welgestelde bekenden en beschermheren. Zo werd zijn eigen album een mengsel van geleerde- en praktijkkennis, een soort vangnet van ‘groene’ kennis op allerlei niveaus. Daarnaast gebruikte Coenen zijn eigen ervaringen als informatiebron, daardoor bevat het boek ook tal van biografische details. In Europa is het uniek in zijn soort juist door deze combinatie.

Het boek is in hoge resolutie gescand en online geplaatst door de Koninklijke Bibliotheek. Cultuur- en wetenschaphistorica Florike van Egmond bladert online met ons door het Visboeck en laat zien wat het zo bijzonder maakt.

Florike Egmond is een Nederlandse cultuur- en wetenschapshistorica. Ze heeft lesgegeven aan verschillende Nederlandse universiteiten, en een aantal jaren gewerkt in het Nationaal Archief in Den Haag. Ze woont in Rome en is de laatste 15 jaar als onderzoeker verbonden geweest aan de Leidse Universiteit in onderzoeksprojecten gefinancierd door NWO. Ze is gespecialiseerd in de Europese wetenschapsgeschiedenis – vooral plant- en dierkunde – en visuele geschiedenis van de 16e en 17e eeuw. Haar onderzoek strekt zich uit van de Europese netwerken van wetenschappers tot de visuele vormgeving van dieren- en plantentekeningen, naturalia- en curiositeitenverzamelingen, en de methodologie van de wetenschapsgeschiedenis.

Afbeelding: detail uit de digitale versie van Visboeck van Adriaen Coenen. Koninklijke Bibliotheek | Nationale Bibliotheek van Nederland.