De Muur

Op 5 maart 1946 sprak Winston Churchill van een IJzeren Gordijn dat van de Baltische Zee tot de Adriatische Zee over Europa was neergedaald. Was dit gordijn nog een metafoor, met de bouw van de Berlijnse Muur in 1961 kreeg deze scheidslijn een uitermate concrete invulling.

Deze ‘anti-fascistische Schutzwall’, bedoeld dus om de socialistische heilstaat (DDR) te beschermen tegen ‘fascistische’ infiltranten uit het Westen, fungeerde in werkelijkheid als gevangenismuur om de eigen DDR-burgers binnen te houden. Het land dreigde namelijk leeg te lopen, alleen al tussen 1949 en 1961 verlieten 2,7 miljoen mensen de DDR.
Op 9 november 1989 werd de Muur ‘plotseling’ geopend en was de deling van Europa ten einde. Oost-Europa-deskundigen stonden even met de mond vol tanden, want niemand bleek dit te hebben voorzien. Met de Val van de Muur openden zich nieuwe perspectieven: een verenigd Europa, mondiale samenwerking binnen VN-verband, ontwapening. Tegelijkertijd drukte de last van het verleden zwaar op de nieuwe wegen die werden ingeslagen. Inmiddels moeten we constateren dat veel van de toenmalige euforie is verdwenen.
Twintig jaar na dato blikken we terug op de val en stellen we vast welke dromen wel en welke niet zijn uitgekomen.

Dr. Stefan van der Poel (1968) is universitair docent bij de sectie Eigentijdse Geschiedenis aan de RUG en heeft zich gespecialiseerd in Midden- en Oost-Europese Geschiedenis.