Femicide in Nederland

Per jaar worden in Nederland gemiddeld veertig vrouwen vermoord. In ongeveer de helft van deze gevallen is de dader de (ex-)partner, meestal een man. Over vrouwenmoord - ook wel femicide genoemd - bestaan veel vragen. Wat is het precies? Hoe vaak komt het voor en onder welke omstandigheden? Vaak is er aan de femicide veel  vooraf gegaan, maar toch worden waarschuwingssignalen niet altijd herkend. Hoe kan dat? 
In de Aletta Jacobs Lezing van dit jaar staat Marieke Liem, hoogleraar Veiligheid en Interventies, stil bij deze vragen. Daarnaast vertelt ze over de pas door haar gelanceerde Femicide Monitor, waarin ze data over vrouwenmoorden in Nederland in kaart brengt. Liem is ervan overtuigd dat het verzamelen van data van groot belang is voor het ontwikkelen van goed beleid en preventiemaatregelen.

Coreferent Nicole van Gelder, onderzoeker op het gebied van (ex-)partnergeweld, vertelt over verschillende vormen van (ex-)partnergeweld, met specifieke aandacht voor psychisch geweld en economisch geweld. Veel vrouwen maken ooit in hun leven één of meer vormen van (ex-)partnergeweld mee, hoe zien deze relaties eruit en waarom is het zo moeilijk om uit zo’n relatie te komen?

Marieke Liem is hoogleraar Veiligheid en Interventies aan de Universiteit Leiden, waar zij en haar team de Dutch Homicide Monitor coördineren. Liem is afgestudeerd aan de Universiteit van Cambridge en behaalde haar PhD in Forensische Psychologie aan de Universiteit Utrecht. Voor ze bij het Institute of Security and Global Affairs aan de Universiteit Leiden kwam, was ze Marie Curie-fellow aan de Harvard University. Haar onderzoeksinteresses hebben betrekking op interpersoonlijk geweld, met specifieke onderzoeksprojecten naar doding in gezinsverband (waaronder partnerdoding, kinderdoding en ouderdoding), de relatie tussen geweld en drugs, doding gevolgd door zelfdoding, de effecten van langdurige detentie op gewelddadige delinquenten, en internationaal vergelijkend onderzoek naar dodelijk geweld.

Nicole van Gelder heeft een achtergrond in de pedagogische wetenschappen en heeft samen met haar team een online zelfhulpmiddel opgezet voor vrouwen die (ex-)partnergeweld meemaken: www.safewomen.nl. Op 8 maart 2024 promoveerde zij aan de Radboud Universiteit op haar onderzoek naar deze SAFE interventie. Nicole is tevens onderzoeker bij Slachtofferhulp Nederland. Hier houdt ze zich bezig met diverse thema’s binnen de victimologie, zoals de praktische implementatie van slachtofferrechten en de lange termijn gevolgen op meerdere levensgebieden voor slachtoffers van verschillende delicten.

Aletta Jacobs en de Aletta Jacobs Lezing
In 1871 werd Aletta Jacobs (1854-1929) als eerste vrouwelijke student toegelaten tot de universiteit. Zij studeerde geneeskunde en promoveerde op 8 maart 1879. Sinds 1982 organiseert Studium Generale de Aletta Jacobs Lezing als eerbetoon aan haar persoon en haar werk.