Het grote geld

Van oudsher is Nederland een sober landje. Na de Tweede Wereldoorlog werd Nederland met vlijt en ijver opgebouwd, en onze zuinigheid was lange tijd spreekwoordelijk. Het kapitalisme overleefde ook de rebelse jaren zestig, maar wel in een  sociale variant die we het Rijnlandse model zijn gaan noemen. Dat model stond tegenover de hardcore Angelsaksische variant, met de daarbij horende grotere inkomensverschillen en excessen.De financiële sector hield zich vroeger buiten dat competitieve domein op.

De bank was – net als de krant – een meneer, een respectabel instituut, waar je op kon bouwen. Een risicomijdend instituut, waarop de Nederlandse overheid stevig grip had. Tot de banken zich zelf als ondernemer gingen opstellen. Lands- en klantbelang maakten plaats voor het belang van de aandeelhouder. Men handelde in steeds ingewikkelder financiële producten en derivaten, bedacht door briljante financiële whizzkids, van wie beloningen en bonussen opliepen tot duizelingwekkende hoogtes Een wereld met een grote aantrekkingskracht, maar niet zonder risico’s. Hoe kon het gebeuren dat zulke grote risico’s genomen konden worden? Waar faalde het toezicht? Welke rol speelde overheid en media? En tenslotte: waar ligt onze verantwoordelijkheid als burger en klant?  

Grof Geld
Roel Janssen

Datum: Dinsdag 12 april 2011

Geld speelt een centrale rol in de menselijke geschiedenis. De ontwikkeling van de geldeconomie is echter geen lineair proces. Aan de keerzijde van economische vooruitgang staan crashes, crises, schandalen, zwendel en misbruik, verdwazing en hebzucht. Thrillerschrijver en economisch journalist Roel Janssen spreekt naar aanleiding van zijn boek ‘Grof Geld’ over de geschiedenis van financiële schandalen en speculatie in Nederland. Een geschiedenis die teruggaat tot de Grieken, maar waarin de Nederlanden zich niet onbetuigd laten, met onder andere de tulpenbollenmanie in de 17e eeuw. Nederland is de bakermat van financiële schandalen en speculaties in de wereld: de eerste manipulaties met de geldmarkt, de eerste speculatie op dalende aandelenkoersen, de eerste financiële luchtbel, de eerste beurscrash en de eerste Europese bankencrisis vonden in Nederland plaats. De  speculanten, schurken en oplichters uit de geschiedenis doen niet onder voor de winstbeluste bankiers van tegenwoordig. Het historisch perspectief toont aan dat Nederland een hoofdrol heeft vervuld in de ontwikkeling van het hedendaagse casinokapitalisme.

Roel Janssen (1947) is financieel-economisch journalist en auteur van boeken. Ruim 25 jaar schreef hij voor NRC Handelsblad over economische onderwerpen. Daarvoor was hij vijf jaar correspondent in Zuid-Amerika voor NRC Handelsblad en het NOS Journaal met als standplaats Brazilië. Na voltooiing van zijn studie sociologie verrichte hij universitair onderzoek in volksbuurten in Bogotá, de hoofdstad van Colombia, waarop hij in 1978 promoveerde. Roel Janssen heeft een aantal boeken over economie geschreven. In 1997 verscheen zijn eerste financiële thriller, met de euro als thema. In 2007 won hij de Gouden Strop, de prijs voor de beste Nederlandstalige misdaadroman, met zijn boek ‘De Tiende Vrouw’. Begin 2011 verscheen een historische kroniek van financiële schandalen, speculaties en crises in Nederland, ‘Grof Geld’.

Interessante links
Website Roel Janssen
Youtube Trailer ‘Grof Geld’
Athenaeum boekhandel Discussie over 'Grof Geld'
 

De perverse prikkel
Xander van Uffelen en Kilian Wawoe

Datum: Maandag 18 april 2011

Het grote graaien
Woedend kwam de directeur van een groot Nederlands bedrijf het kantoor van zijn salarisadviseur binnen met het jaarlijkse lijstje salarissen van topbestuurders in zijn hand. ‘Waarom sta ik pas op de zeventiende plek?’ Een jaar later zag deze directeur zijn salaris en bonussen fors oplopen.
De inkomens van bazen bij grote bedrijven zijn gewild leesvoer. De openheid daarover heeft niet geleid tot loonmatiging. Sterker nog, de inkomens zijn na de eeuwwisseling alleen maar harder gestegen. Volkskrant-journalist Xander van Uffelen geeft een verklaring voor de ongebreidelde salarisstijgingen, belicht de geldlust van managers, schetst de onmacht van politici en ontmaskert de argumenten om de loongolf te vergoelijken, maar probeert ook bij te dragen aan een oplossing en heeft kritiek op de terugkerende volkswoede en de rol van de media.
 
Xander van Uffelen (1970) is redacteur economie van de Volkskrant en schrijft al geruime tijd over de salariëring in het bedrijfsleven. Van Uffelen onthulde het inkomen van de directeur van de Hartstichting en schreef als eerste over de salarissprong bij energiebedrijven en woningbouwcorporaties. Hij  publiceerde in 2009 ‘Bonus! Waarom bankiers de grote winnaars zijn van deze crisis’ (samen met Pieter Klok) en in 2010 ‘Het Grote Graaien. 25 jaar topsalarissen in Nederland’.

De perverse prikkel
Eind 2008 gaf Kilian Wawoe, personeelsmanager bij ABN AMRO Bank, een geruchtmakend interview aan de Volkskrant. De boodschap was: bonussen moeten we afschaffen. Dat geluid werd vaker gehoord, maar ditmaal sprak een insider, een man van de praktijk, die overigens al jaren bezig was met een promotieonderzoek. Aan zijn onderzoek hebben in totaal 1.487 medewerkers van verschillende financiële instellingen in Nederland, India, Brazilië, Roemenië en de VS op vrijwillige basis deelgenomen. Naast een geografische spreiding werkten de respondenten in verschillende takken van de financiële dienstverlening: verzekeren, investment banking en retail banking. De belangrijkste conclusie van het onderzoek was dat er een groot verschil zit in wat managers waarderen en wat ze belonen. Dit komt doordat managers in de financiële wereld hun personeel moeten afrekenen op aan het begin van het jaar opgestelde targets. Hierdoor worden bankiers aangezet tot verkeerd gedrag.

Kilian Wawoe (1972) studeerde organisatiepsychologie in Utrecht, waarna hij 10 jaar als personeelsmanager bij ABN AMRO werkte, in Nederland, India, België en Monaco. Sinds 2010 is hij als docent HRM verbonden aan de Vrije Universiteit en werkt daarnaast als consultant duurzaam belonen. In 2010 promoveerde hij op het proefschrift ‘Proactive Personality’, waarin hij verslag doet van zijn onderzoek naar ondernemend gedrag binnen de bankensector. 

Interessante links
Xander van Uffelen
Meulenhoff Het grote graaien
Meulenhoff Waarom bankiers de grote winnaars zijn van deze crisis
Pauw en Witteman Xander van Uffelen in debat

Kilian Wawoe
Website Kilian Wawoe
Filmpje over Bonussen
nuzakelijk: Interview met Kilian Wawoe



Euforie en kredietcrisis
Arnoud Boot

Datum: Dinsdag 26 april 2011

Topeconoom professor Arnoud Boot spreekt over aard, oorzaak en aanpak van de kredietcrisis en het herstel van het vertrouwen in de financiële sector, in internationaal perspectief. Met als belangrijkste aandachtspunt: de rol van de toezichthouder. Heeft deze wel gedaan wat hij kon? Is zijn ruimte eigenlijk wel groot genoeg om te doen wat nodig was, en zijn onze verwachtingen wat dit betreft wel realistisch?
Maar voordat we bij de toezichthouder uitkomen is eerst fundamenteel begrip van de kredietcrisis noodzakelijk. Daarbij gaat het om diverse belangrijke factoren: door informatietechnologie zijn alle financiële instellingen en markten met elkaar verbonden, waardoor problemen direct een wereldwijd effect hebben. Een tweede aspect is verwaarlozing van liquiditeit; iedereen leefde in de misvatting dat geld altijd in voldoende mate beschikbaar zou zijn of op korte termijn gemaakt  kon worden. En in de derde plaats was er de economische euforie van voor de crisis: het ging te goed, er was veel kapitaal. Daar moest men wat mee doen, en we verloren onze waakzaamheid.

Arnoud Boot is hoogleraar Corporate Finance en Financiële Markten en director van het Amsterdam Center for Law & Economics aan de Universiteit van Amsterdam. Hij is tevens Kroonlid van de Sociaal Economische Raad, lid van de Bankraad (DNB) en lid van de Koninklijke Nederlandse Akademie voor Wetenschappen (KNAW). Hij is veelvuldig actief in het publieke debat en adviseert onder andere over governance- en eigendomsvraagstukken, wet- en regelgeving voor de financiële sector, pensioenvraagstukken, de publiek/private afbakening, mededingingsvraagstukken, de financiële structuur van ondernemingen, en over strategische vraagstukken betreffende de positionering van financiële instellingen. Voor deze vraagstukken heeft hij ook het Amsterdam Center for Corporate Finance opgericht, een ‘think tank’ met als doel de bevordering van de interactie tussen theorie en praktijk.

Interessante links
Wikipedia Arnoud Boot
Youtube Interview
Youtube BNR nieuwsradio 'De banken hebben hun klanten bewust genaaid'


Het failliet van de DSB Bank
Pieter Lakeman

Datum: Woensdag 20 april 2011

Bij de ondergang van de DSB Bank was Piet Lakeman een van de hoofdrolspelers. In augustus 2009 werd hij voorzitter van de Stichting Hypotheekleed die een massaclaim in voorbereiding had tegen DSB Bank. Op 1 oktober 2009 adviseerde hij in het tv-programma Goedemorgen Nederland de rekeninghouders om onmiddellijk hun spaargeld bij DSB Bank weg te halen, om zodoende een faillissement van de bank te bewerkstelligen. Dit zou volgens Lakeman in het belang zijn van henzelf en van gedupeerden die een te grote hypotheekschuld bij DSB hebben. Premier Balkenende noemde de oproep van Lakeman 'bedenkelijk' en minister Wouter Bos van Financiën sprak van een 'onverantwoordelijke' actie. Een groot aantal DSB-klanten gaf gehoor aan de oproep van Lakeman en er ontstond een bankrun: van de 4,3 miljard euro aan spaartegoeden werd na de oproep binnen 11 dagen 622 miljoen euro door klanten bij de bank weggehaald. Met de bekende gevolgen: op aanvraag van De Nederlandsche Bank werd op maandag 12 oktober 2009 de noodregeling van toepassing verklaard op DSB Bank en op 19 oktober 2009 volgde het faillissement.
Pieter Lakeman spreekt over de vraag welke invloed de kredietcrisis had op de gang van zaken bij DSB. Hoe betrouwbaar waren de jaarrekeningen eigenlijk? Wat was de rol van de Nederlandse Bank? Waarom moest DSB eigenlijk failliet? En welke lessen kunnen uit de ondergang van de DSB Bank trekken?

Pieter Lakeman (1942) studeerde natuurkunde econometrie aan de Universiteit van Amsterdam. Hij is adviseur op bedrijfseconomisch gebied en adviseert  onder andere. bij het bestrijden van misleidende bedrijfsinformatie, het opstellen van schadeclaims, klachten over accountants en benadeling van schuldeisers en aandeelhouders door een faillissement. Pieter Lakeman is oprichter en voorzitter van SOBI, de Stichting Onderzoek Bedrijfs Informatie. Het doel van SOBI is: "het bevorderen van een juiste verslaggeving door het Nederlandse bedrijfsleven". Met zijn stichting doet hij namens aandeelhouders onderzoek naar de financiële situatie van beursgenoteerde ondernemingen. Hij schreef verscheidene boeken over zijn vakgebied.

Deze lezing is mede mogelijk gemaakt door Assemblee sprekersbureau Maastricht
Interessante links
Wikipedia Pieter Lakeman
Youtube Oproep DSB moet failliet
Eenvandaag Wie is PIeter Lakeman
SOBI