Hoera, het is een STER!
Hoe worden sterren geboren? Wie ’s avonds naar de hemel tuurt en de zwarte velden tussen de sterren ziet, kijkt eigenlijk naar de kraamkamer van sterren en planeten.
In deze zwarte velden kunnen, onder bepaalde omstandigheden, wolken van gas en stof ontstaan die uiteindelijk kunnen uitgroeien tot compacte sterren, sterrenstelsels of zelfs planeten. Maar hoe werkt dit ingewikkelde proces van ster- en planeetvorming nu? Daar moet de Europese ruimtetelescoop Hershel, die begin mei de ruimte in ging, meer licht op werpen.
Groningse sterrenkundigen en instrumentmakers hebben een grote rol bij de bouw en het gebruik van Hershel, dat in totaal een slordige 1,1 miljard euro kostte. Aan boord van de Hershel bevindt zich het Heterodyne Instrument for the Far Infrared (HIFI). Deze ruimtecamera vangt infrarood-straling uit de ruimte op en stuurt informatie door naar de aarde om te analyseren. Onder leiding van het Groningse onderzoeksinstituut SRON bundelen infrarood-deskundigen en instrumentmakers uit tien landen hun kennis in het HIFI-project - het grootste en meest complexe meetinstrument dat ooit in Nederland is gebouwd. En als alles goed gaat, kunnen ze met dit geavanceerde meetinstrument meer te weten te komen over zwarte gaten en het ontstaan en verdwijnen van sterren en planeten.
Met HIFI in de ruimte en Lofar, de grootste radiotelescoop ter wereld, op de grond heeft het Noorden twee prestigieuze projecten die van groot belang zijn voor het sterrenkundig onderzoek. Nederland speelt hierin wereldwijd een hoofdrol. Met deze projecten willen we onze kennis over het ontstaan van het heelal vergroten. Maar waarom is dit onderzoek zo belangrijk? Met welke vragen worstelen de sterrenkundigen? Zijn de investeringen in deze projecten wel lonend en pikt de Noordelijke economie ook een graantje mee?
Bart van de Laar spreekt met sterrenkundige Peter Barthel, hoogleraar astrofysica van actieve melkwegstelsels, SRON-medewerker Gert de Lange, technisch natuurkundige en projectleider detectoren van HIFI, en Koos Duppen, de financiële man in het college van bestuur van de RUG, nauw betrokken bij het Lofar-project. Het publiek kan zoals gebruikelijk (lastige) vragen stellen en de proef van de maand blijft altijd weer een verrassing.
In het maandelijkse Kenniscafé Groningen vertellen lokale onderzoekers over hun drijfveren, resultaten en uitdagingen en gaan ze in gesprek met het publiek. De site Kennisdebat van de RUG biedt achtergrondinformatie en de mogelijkheid om mee te discussiëren over de thema’s.
