Drie vragen aan Gastschrijver Marijke Schermer

Na haar studie om actrice te worden aan de Toneelschool Arnhem (ARTEZ) speelde ze zelf geen toneel meer. In plaats daarvan heeft Marijke Schermer haar carrière als toneelschrijver en regisseur gevestigd, o.a. met haar toneelgroep Alaska (1998 – 2009). Ook haar literaire werk kwam in de spotlights te staan met haar debuutroman Mensen in de zon (2013). Haar meest recente roman Liefde, als dat het is (2019) stond op de shortlist voor de Libris Literatuurprijs 2020. In december 2022 gaat haar tragikomedie Familiespel in première, gespeeld door Jacqueline Blom, Mark Rietman, Annick Boer en Bas Hoeflaak, in regie van Jessie L’Herminez.

Als gastschrijver aan de rijksuniversiteit Groningen richt ze haar hoorcolleges op dat wat je wel leest, maar wat er niet staat; dat wat tussen de regels staat. Ze richt zich op het schrijven van personages, wat je aan personages hebt en wat personages aan elkaar hebben; dat wat tussen de mensen is. Tot slot spreekt ze over dat waar tekst over kan gaan en mag gaan, in intussen in de werkelijkheid.

Om alvast een korte kijk te krijgen in Marijke haar gedachten hebben we haar drie vragen gesteld:

Je bent zowel roman- als toneelschrijver. Wanneer je aan een nieuw werk begint, wat bepaalt dan voor jou dat dit nieuwe werk als een roman of een toneelscript uitgeschreven wordt?
"Dat is eigenlijk altijd volkomen duidelijk: Het genre (toneel, roman, kort verhaal) is onderdeel van het begin-idee, dus niet een mal waarin een inhoud gegoten moet worden. Het idee of het verhaal ontwikkelt zich vervolgens al schrijvend en past daardoor vanzelfsprekend ook in zijn vorm. Bij toneelstukken ontstaat het plan trouwens meestal in gesprek met anderen: ik word bijvoorbeeld gevraagd door een regisseur of een producent met een  uitgangspunt: een groep acteurs of een thema. Een roman begint in mijn eigen hoofd, vaak denk ik al lang ergens over na, dan koppel ik op een zeker moment zo’n onderwerp aan een personage of een bepaalde situatie en dan begin ik te schrijven."

Als gastschrijver begeleid en instrueer je een groep studenten. Welke boodschap staat centraal in jouw lessen aan deze studenten?
"De studenten zullen veel zelf schrijven en herschrijven en elkaars werk lezen en bespreken. Ik hoop dat ik ze een paar vaardigheden kan geven of inzichten kan helpen krijgen over hoe je iets aan kunt pakken en wanneer en hoe het werkt. We gaan het hebben over personages, handeling, beweging, spanning, dialoog. Maar ik wil ook aandacht besteden aan de minder ambachtelijke kant van de zaak: waarom en waarover? En hoe zorg je ervoor dat de wereld om je heen en je eigen gedachten (nog meer) een bron worden?"

Een van de thema’s die je gaat behandelen is Tussen de regels. Hoe praat je over wat er niet staat, maar wat je wel leest? Haalt het een deel van de magie weg wanneer je hier wel over spreekt?
"Na het lezen van een boek, weet je vaak veel over een personage wat niet in de roman staat, althans niet letterlijk: het staat tussen de regels. Het is de kennis, en de fantasie en de biografie van de lezer en de ruimte die de schrijver daarvoor biedt. Je kunt daar heel goed over spreken. Het gaat over verbeelding, interpretatie, psychologie. Volgens mij haalt het de magie niet weg als je dit probeert te begrijpen. Het is zoiets als de liefde, je kunt daar ook van alles over leren en begrijpen en er nog steeds even vol door getroffen worden."

Gastschrijverschap
Sinds 1986 is aan de Rijksuniversiteit Groningen elk najaar een gastschrijver verbonden. De gastschrijver verzorgt openbare lezingen en werkcolleges voor studenten (van binnen en buiten de RUG) die hun schrijftalent verder willen ontwikkelen. De organisatie van het Gastschrijverschap is in handen van de RUG en Studium Generale Groningen.

Tekst: Marius de Vries
Foto: Annaleen Louwes, bewerking Studium Generale