De tredmolen van de Tijd

                        Ruimte en tijd zijn niet omstandigheden waarin 
                         wij leven, maar manieren waarop wij denken.
                                                    - Einstein -

Tijd verstrijkt, tijd dringt, tijd staat soms even stil en kan dan weer voorbij vliegen. In het dagelijks leven staan we maar zelden bewust stil bij het begrip tijd en ervaren we tijd als een natuurlijk gegeven.

We leven volgens de klok, denken in dagen, weken en maanden. We graven in ons verleden, maken plannen voor de toekomst en proberen tegelijkertijd in het ‘nu’ te leven. Toch is onze ervaring van tijd de afgelopen 150 jaar ingrijpend veranderd. Vanaf de invoering van een mondiaal ijkpunt in Greenwich (1884) werd tijd meer en meer een van buitenaf opgelegd dwangregime. Tijd werd een schaarsteproduct dat voortdurend benut en rendabel gemaakt moet worden. Tijd is geld. Dat geldt voor werknemers en bedrijven maar ook voor studenten met hun prestatie- of tempobeurs. Zelfs onze vrije tijd plannen we steeds meer vol alsof we de lege uren krampachtig willen verdrijven.
Heeft de tijd ons in de greep of kunnen we hem ook naar onze hand zetten? En hoe beïnvloedt de tijd ons denken? De tijd volgens een filosoof, een psycholoog, een arbeidssocioloog, een chronobioloog en een astrofysicus.

Stil de tijd
Pleidooi voor een langzame toekomst
Joke J. Hermsen

Datum: Dinsdag 12 oktober 2010

Druk bezig zijn en een overvolle agenda hebben is synoniem aan een succesvol bestaan. Als er op een ochtend nauwelijks mails binnenkomen slaat de vertwijfeling al toe. Rust en nietsdoen zijn geen inspiratiebronnen meer, maar de angstaanjagende voorboden van een bestaan in de marges van de maatschappij. We lijken ons aan het begin van de 21ste eeuw in een patstelling te bevinden: het klimaat vraagt om minder, de economie om meer, de mens vraagt om vertraging, de samenleving om versnelling. Vanuit het gedachtegoed van de filosofen Henri Bergson, Ernst Bloch en Peter Sloterdijk ontwikkelt Joke Hermsen een nieuwe visie op het fenomeen tijd, waarin zij een onderscheid aanbrengt tussen kloktijd en innerlijke tijd. Van wie is de tijd? En bestaat er nog een persoonlijke tijd?

Dr. Joke J. Hermsen is schrijfster en filosofe. Zij publiceerde vier romans, waaronder De profielschets en De liefde dus en de essaybundel over kunst en filosofie Heimwee naar de mens. In haar laatste boek Stil de tijd (2009) verkent zij een andere tijd dan de kloktijd.


Van toen naar dan door nu
Over de psychologie van tijd
Michael Vliek

Dinsdag 19 oktober 2010

De tijd schenkt ons een meetbare wereld waarbinnen orde en regelmaat heerst en waar mensen een gevoel van controle kunnen ervaren. Zo heeft het slingeruurwerk de gemiddelde dag in een menselijk leven redelijk voorspelbaar gemaakt. Tegelijkertijd is het onmogelijk invloed uit te oefenen op het verloop van tijd. De snelheid van de tijd is constant en zijn richting eenduidig: van toen naar dan door nu. Deze tegenstrijdige betekenis van controle over de tijd is interessant voer voor psychologen. Tijd heeft soms een verrassende invloed op ons denken en ons doen en laten, zo blijkt uit psychologisch onderzoek. Hebben we het meer naar ons zin als de tijd vliegt? Worden vrouwen promiscuer naarmate de ‘klok gaat tikken’? Geloven mannen soms dat zij langer leven dan hun leven lang is? Kortom, hoe ervaren wij tijd?

Dr. Michael L.W. Vliek is universitair hoofddocent bij de Programmagroep Sociale Psychologie van de Universiteit van Amsterdam. Hij doet al jaren onderzoek naar de psychologische ervaring van tijd.



Andere tijden voor werk
Tanja van der Lippe

Datum: Dinsdag 9 november 2010

Druk, druk, druk! Veel mensen zullen dat gevoel wel kennen, maar vooral degenen in het ‘spitsuur van het leven’ weten vaak niet beter. Tweeverdieners met (kleine) kinderen hebben stress op het werk, maar ook thuis. Arbeidsorganisaties vragen steeds meer inzet van hun werknemers; zij mogen thuiswerken en flexibel hun tijd indelen, om zo arbeid en zorg te kunnen combineren. De keerzijde daarvan kan zijn dat het werk nooit meer af is. Ook thuis moet er worden gescoord, kinderen zijn ‘een investeringsgoed’, voor wie het beste nog niet genoeg is. Of… voelen gezinnen zich zo juist gelukkig en kiezen zij zelf voor deze rat race? Hoe plannen wij onze tijd, hoe combineren we arbeid en zorg en hoe kunnen we in onze huidige maatschappij slimmer werken?

Dr. Tanja van der Lippe is hoogleraar sociologie van huishoudens en arbeidsrelaties aan de Universiteit Utrecht. Zij werkt aan een grootschalig Europees onderzoek onder mannelijke en vrouwelijke werknemers over de veranderende verhouding tussen werk en zorg.

 

De tijd van je leven
Over de biologische klok
Marijke Gordijn

Datum: Dinsdag 16 november 2010

Ons leven wordt gedomineerd door tijd. De tijd van de dag, veroorzaakt door de rotatie van de aarde, de tijd op ons horloge en de tijd van onze biologische klok. Tijd verloopt in een cirkel: de aarde draait rond, de wijzers draaien rond en de biologische klok zorgt voor circulaire patronen in ons gedrag. Zelfs als we ons afzonderen van alle externe tijdsignalen. De ongeveer 20 000 cellen van de biologische klok in onze hersenen dicteren de dagelijkse ritmes in ons lichaam. Ze maken dat onze lichaamstemperatuur varieert van ’s avonds hoog tot ’s morgens laag, dat we in de middag het beste tegen pijn kunnen en dat we uiteindelijk beter kunnen gaan slapen. Heeft de rotatie van de aarde dan geen invloed en zouden we kunnen wennen aan het leven op Mars?

Kosmische tijd
Peter Barthel
In de kosmos is veel extreem: afstanden, schalen, dimensies, processen… Plaats en tijd in het heelal zijn lastige maar tegelijkertijd fascinerende begrippen. Er is geen boven of onder in het heelal en de tijdschalen kunnen extreem kort of extreem lang zijn. Het begrip tijd is relatief in die extreme condities. Is er een universele tijd? Hoe ziet de toekomst van het heelal er uit? En kunnen we terug in de tijd? Een reis langs kosmische tijdzones, met kans op een kosmische jetlag.

Dr. Marijke Gordijn werkt bij de afdeling Biologie van de Rijksuniversiteit Groningen. Zij onderzoekt de werking van licht op de biologische klok, het slapen en waken, en het welzijn van mensen.
Dr. Peter Barthel is hoogleraar astrofysica van actieve sterrenstelsels aan de Rijksuniversiteit Groningen.

Interessante link
YouTube Philip Zimbardo - The Secret Powers of Time (film)