Onderbuik - nieuw licht op redelijkheid

Coen Simon ontvangt in de serie Nieuw Licht schrijfster en psychologe Marte Kaan die in haar essay Onderbuik. Nieuw Licht op redelijkheid aan de hand van psychoanalyticus en filosoof Erich Fromm laat zien dat ook onderbuikgevoelens ertoe doen. Van jongs af aan wordt ons geleerd om de onderbuik te onderdrukken, maar volgens Marte Kaan zouden we de onderbuik serieus moeten nemen. Coreferent is de Vlaamse filosoof en schrijver Marc De Kesel.

Wees toch eens redelijk! Die oproep is een erfenis van het verlichtingsdenken, waarin geloof en bijgeloof plaatsmaakten voor redelijkheid. In een wereld zonder God zou de rede onze redding zijn.

‘De mens is slechts in staat tot objectief, redelijk oordelen, als hij ootmoed heeft geleerd, als hij zichzelf heeft bevrijd van zijn infantiele droombeelden van alwetendheid en almacht,’ schreef de psychoanalyticus Erich Fromm (1900-1980) in Liefhebben, een kunst, een kunde. Volgens hem kun je pas liefhebben als je het vermogen tot redelijkheid hebt ontwikkeld.

Schrijfster en psychologe Marte Kaan ziet tijdens haar therapeutische sessies dat redelijkheid ons steeds meer ontglipt naarmate we sterker naar redelijkheid verlangen. Aan de hand van Erich Fromm laat Kaan zien dat een redelijk mens vooral ook emotioneel vaardig moet zijn. Wie schijnbaar overtrokken, ongepaste en schaamtevolle gevoelens serieus neemt, leert dat de onderbuik recht van spreken heeft.

Marte Kaan studeerde psychologie aan de Universiteit van Amsterdam. Ze werkt als psycholoog voor een Amsterdamse verslavingskliniek en schrijft. Eerder verschenen van haar Lang leve de liefde en Wij houden alleen van onszelf (2016). Haar fictie-debuut Saboteur (2014) werd genomineerd voor de J.M.A. Biesheuvelprijs en de ANV debutantenprijs. 'In al haar verhalen toont Marte Kaan met een kille precisie hoe we onze omgeving en dus onszelf voortdurend saboteren.’

Marc De Kesel (PhD in de wijsbegeerte) is wetenschappelijk secretaris en senior onderzoeker aan het Titus Brandsma Insituut van de Radoud Universiteit, Nijmegen. Vanuit filosofisch perspectief doet hij onderzoek in domeinen als religie- en mystiektheorie, holocaustreceptie, lacaniaanse theorie en kunst- & cultuurkritiek. Recent verscheen van hem Zelfloos: de mystieke afgrond van het moderne Ik (2017).

De bedenkers van NIEUW LICHT

Coen Simon (1972) is schrijver en filosoof. Zijn essays in NRC Handelsblad, nrc.next en Trouw zijn spraakmakend in het publieke debat. Van hem verschenen onder meer de boeken Waarom we onszelf zoeken maar niet vinden en Filosoferen is makkelijker als je denkt. In 2012 won hij de Socrates Wisselbeker voor het beste filosofieboek met En toen wisten we alles. 

Frank Meester (1970) is filosoof, schrijver en publicist. Van zijn hand verscheen onder meer Zie mij. Filosofie van de ijdelheid en Islam. Samen met zijn broer Maarten schreef hij de bestseller Meesters in de filosofie en met denker des vaderlands Marli Huijer publiceerde hij Goudmijn van het denken.

Onder vermelding van de actiecode NLMK krijgen studenten en SG-kortingspashouders € 2,50 korting. Deze kaarten zijn alleen geldig op vertoon van een studentekaart of SG-kortingspas. De kaarten met korting zijn alleen online verkrijgbaar. Kaarten zijn binnenkort ook verkrijgbaar bij Boekhandel Van der Velde (Akerkhof 45-47), bij Boekhandel Godert Walter (Oude Ebbingestraat 53) en bij Studium Generale (Oude Boteringe 13).

Foto: Bob Bronshoff