Populisme in Nederland

Het nieuwste modewoord in het publieke en politieke debat is onmiskenbaar populisme. Tal van politici, partijen en standpunten zijn de laatste jaren al als populistisch weggezet. Maar het is niet altijd even duidelijk wat nu precies met populisme wordt bedoeld. De oorsprong van het Nederlands populisme ligt in het begin van twintigste eeuw. Het was een logische reactie op een democratische paradox: enerzijds beoogde de democratie zoveel mogelijk mensen een stem te geven, anderzijds nam de ondoorzichtigheid van het politieke proces alleen maar toe door deze schaalvergroting. Populisten willen juist een democratie waarin direct de wil van het volk wordt weerspiegeld. Zij zien zichzelf als de vertegenwoordigers van het deugdzame volk dat zich verzet tegen de corrupte elite van politici, bestuurders en bevriende journalisten. Tegenwoordig worden Geert Wilders en Rita Verdonk in de media afgespiegeld als populistisch. Maar in feite is Rita Verdonk de echte populist en Geert Wilders hooguit een halve. Wat is populisme nu eigenlijk precies? Waar komt het vandaan? Wat kunnen we ervan leren? En mag je de populisten van nu wel vergelijken met die van vroeger?

Koen Vossen is universitair docent Nederlandse politiek bij het Instituut Politieke Wetenschap van de Universiteit Leiden. Hij studeerde politieke geschiedenis aan de Universiteit Utrecht en de Universität zu Köln en promoveerde aan de Universiteit van Amsterdam op het onderwerp ‘Vrij vissen in het Vondelpark. Kleine politieke partijen in Nederland 1919-1940’.