Stoornissen die 'toeslaan'

Stoornissen worden vaak gezien als een soort natuurwetten. Dit is een begrijpelijke maar niet onschuldige gewoonte met soms grote consequenties.

Als experts eigenschap C definiëren als stoornis A, wil dat nog niet zeggen dat stoornis A de oorzaak is van eigenschap C. Het gaat louter om het besluit een bepaalde eigenschap door de medische sector te laten behandelen. Dat kan zinvol en troostend, maar soms ook onderdrukkend zijn. Voorgesteld als oorzaak lijken de stoornissen te zijn gedicteerd door de natuur. In de filosofie heet dat ‘reïficeren’, wat letterlijk ‘tot ding maken’ betekent en wat veelvuldig voorkomt. Op het internet, in kranten, maar ook in het hart van de wetenschap wordt bijvoorbeeld gesteld dat ADHD 'zich’ ook ‘kan uiten in' alleen maar concentratietekort of dat depressie X procent van de mensen ‘treft’. Dit reïficerende taalgebruik is een weliswaar begrijpelijke maar niet onschuldige gewoonte. Reïficeren is de spil van het complexe maatschappelijke proces waarin steeds meer mensen een psychiatrische diagnose krijgen. Het voorbeeld van ADHD bij volwassenen laat goed zien hoe dit proces werkt.

Trudy Dehue is als hoogleraar Wetenschapstheorie verbonden aan de faculteit Psychologie van de RUG. Zij publiceerde onder andere de boeken De depressie-epidemie. Over de plicht het lot in eigen hand te nemen (2008) en Betere mensen. Over gezondheid als keuze en koopwaar (2014).