De staat van het kapitalisme
Vroeger kreeg je een lintje als je 40 jaar bij dezelfde baas ‘op de zaak’ werkte; Frits Philips zorgde niet alleen voor een baan, maar ook voor huisvesting van zijn werknemers.
Rotterdamse havenbaronnen bekommerden zich behalve om hun eigen bedrijf, ook om de sociale infrastructuur van de stad; onze boodschappen deden we bij de zelfstandige kruidenier op de hoek; en boeren regelden hun financiële zaken via de coöperatieve boerenleenbank.
Kom daar tegenwoordig nog maar eens om. Wie te lang bij dezelfde werkgever blijft plakken is een ‘loser’ – flex-werken is de norm; Philips zorgt allang niet meer voor huisvesting – hooguit voor een lease-auto; de sociaal bevlogen havenbaron is vervangen door de moderne manager/bestuurder die, als het zo uitkomt, morgen naar elders vertrekt en geen enkele binding meer heeft met lokale omgevingen; de kruidenier op de hoek is vervangen door een internationale voedingsketen; en hoe lang duurt het nog voor de eerste boer naar de beurs gaat?
Kortom, is het kapitalisme (in Nederland) nog wel wat het geweest is – een gemengde economie met een behoorlijk sociaal gehalte? Staat het Rijnlandse model (markt + verzorgingsstaat) onder druk van globalisering en flexibilisering? Verliest het terrein aan wild-west praktijken van hedge-funds en private equity fondsen – de zogenaamde durfkapitalisten? Of betreft het hier een broodnodige opschudding van het old-boys-network – ons alom geprezen én verguisde poldermodel? Wat is er over van de maatschappelijke verantwoordelijkheid van ondernemers, die zich in de ogen van velen meer bezig houden met ‘exhibitionistische zelfverrijking’ dan met behoud van werkgelegenheid en goede arbeidsverhoudingen? Wat vermag de Code Tabaksblat voor het behoud van enig kapitalistisch fatsoen? En wat te denken van de opsplitsing en overname van ABN-Amro: business-as-usual, of uitverkoop van het Nederlandse bedrijfsleven? Om nog maar te zwijgen over de gevolgen van globalisering en een uitdijende Europese vrije markt voor de internationale verdeling van arbeid, welvaart én armoede.
Over de staat van het kapitalisme in tijden van globalisering, internationalisering en liberalisering discussiëren Ewald Engelen, financieel geograaf aan de Universiteit van Amsterdam, Peter Gortzak, vice voorzitter FNV en Hans Haerkens van VNO/NCW-Noord. Voorzitter van het debat is RUG-
filosoof Hans Harbers.
Dit debat wordt georganiseerd door DwarsDiep - Politiek en Cultureel Debatcentrum, een samenwerkingsverband van Studium Generale Groningen, Cultureel Studentencentrum Usva, de Faculteit Wijsbegeerte, de Openbare Bibliotheek en het Centre for Development Studies van de RUG.
