Vrijheid van Meningsuiting: Het Hoogste Goed?
Een van de hoekstenen van onze democratie is de Vrijheid van Meningsuiting. Niet voor niets is deze vrijheid in Nederland goed verankerd. Onze grondwet en het Europees Verdrag voor Rechten van de Mens laten aan duidelijkheid niets te wensen over. En voor Nederlandse burgers staat deze vrijheid bovenaan op het lijstje van grondrechten. Dat er ook grenzen zijn aan dit recht is zonneklaar. Oproepen tot geweld en openlijke discriminatie zijn wettelijk verboden en overstijgen het recht om te zeggen wat je vindt. Maar ook zaken als fatsoen, zelfcensuur, dapperheid, en strategie – ‘laten we geen olie op het vuur gooien’ – spelen een rol. En daar begint de verwarring. Politici en andere hoogwaardigheidsbekleders spreken lang niet altijd klare taal en vergroten vaak zelfs de verwarring. Ministers manen cabaretiers het koninklijk huis te ontzien, hoofdredacteuren wringen zich in bochten en drukken geen Deense cartoons af, partijleiders snoeren aspirant-Kamerleden van Turkse komaf de mond als zij een afwijkende opvatting over de Armeense kwestie hebben, een rector-magnificus schrapt in een afscheidsrede van een hoogleraar…
Voor de beoordeling, waardering en begrenzing van de Vrijheid van Meningsuiting is de context van wezenlijk belang. Het maakt uit wie met welk doel gebruik maakt van deze vrijheid en welke middelen worden gebruikt om een – betwistbare - mening te uiten. Voor kunstenaars ligt de zaak anders dan voor politici. Hoogwaardigheidsbekleders hebben een andere positie en dus verantwoordelijkheid dan publicisten. Het terrein van de politieke meningsuiting is anders dan dat van de godsdienstige en hetzelfde geldt voor de academische vrijheid en die van cabaretiers.
Dit hele spectrum aan contexten en opgelegde of in acht genomen grenzen aan de vrijheid van meningsuiting bepaalt samen de houdbaarheid van dit grondrecht en de veerkracht van onze democratie. Welke grenzen worden er – terecht of onterecht – gesteld aan de Vrijheid van Meningsuiting? Hoe scherp zijn de grenzen in verschillende contexten? En als de grenzen al te trekken zijn, hoe moeten we ze dan bewaken?
Over deze en andere vragen discussieert een mooi en deskundig forum onder leiding van RUG-filosoof Hans Harbers: Atzo Nicolaï, minister voor Bestuurlijke Vernieuwing en Koninkrijksrelaties, Afshin Ellian, hoogleraar sociale cohesie, burgerschap en multiculturaliteit aan de Universiteit Leiden, Hubert Smeets, hoofdredacteur van de Groene Amsterdammer en Bas van Stokkom, socioloog en onderzoeker bij het Centrum voor Ethiek van de Radboud Universiteit Nijmegen. Gastcolumnist Ron van Zonneveld, taalkundige en oud-columnist van onder andere de universiteitskrant UK, geeft zijn dwarse kijk op de vrijheid van meningsuiting.
Dit debat wordt georganiseerd door DwarsDiep - Politiek en Cultureel Debatcentrum, een samenwerkingsverband van Studium Generale Groningen, USVA, de Faculteit Wijsbegeerte, de Openbare Bibliotheek en het Centre of Development Studies van de RUG.
