Jeugdbeleid moet sociale binding bevorderen

Discussies over jeugdbeleid hebben de afgelopen jaren steeds meer een technisch karakter gekregen. Ze gingen over ketenverantwoordelijkheid, organisatievormen, ‘evidence-based’ werken en financieringssystemen.

De doelen van het jeugdbeleid zijn daarmee op de achtergrond geraakt. De psychosociale problemen onder kinderen en jeugdigen (verslavingen, agressie, geweld) zijn onverminderd hoog. Groepen jongeren hebben steeds minder binding met de ‘mainstream’ samenleving. In het huidige jeugdbeleid is het denken in termen van individuele risico’s dominant: het zogeheten ‘at risk’-model. Dit model focust eenzijdig op individuele pathologie (en meer in het bijzonder nog op de meest extreme uitingen daarvan), waardoor we het zicht dreigen te verliezen op structurele en sociale oorzaken van jeugdproblematiek. Wanneer deze oorzaken niet worden herkend en erkend, blijft een gerichte aanpak achterwege.
Het is van groot belang om segregatie tegen te gaan en ontwikkelingskansen en sociale bindingen te bevorderen. Verwaarlozing hiervan leidt niet alleen tot individuele gedragsproblemen en gezinsproblemen, maar ook tot collectieve onvrede en gevoelens van uitsluiting en marginalisering. Met als uiteindelijk resultaat dat groepen jeugdigen opgroeien in gettoachtige omgevingen waarin de moraliteit van de straat heerst.
Jeugdbeleid moet ontwikkelingskansen, sociale participatie en sociale binding bevorderen. Het is tijd voor een krachtig democratisch-pedagogisch offensief. We moeten kinderen en jongeren leren om als betrokken burgers in de samenleving te functioneren. Actieve participatie (op school, in de buurt, in het verenigingsleven) is een belangrijke leerschool voor democratisch burgerschap en een democratische moraal.

Prof.dr. Micha de Winter (1951) is hoogleraar Maatschappelijke opvoedingsvraagstukken van de Universiteit Utrecht. Sinds 1 januari 2001 is hij lid van de Raad voor de Maatschappelijke Ontwikkeling.