Van nutsdier tot geliefde huisgenoot
Een huisdier voor de gezelligheid is tegenwoordig heel vanzelfsprekend. Maar sinds wanneer hebben we eigenlijk huisdieren en hoe en waarom zijn ze van ‘nutsdier’ in ‘gezelschapsdier’ veranderd?
Wij houden van dieren, ze zijn belangrijk voor ons, ze doen ertoe, en iedereen heeft er een uitgesproken mening over. De moderne mens heeft een bijzonder ambivalente houding ontwikkeld tegenover dieren, waarbij exploitatie en affectie gewoon naast elkaar voorkomen. De belangen van mens en dier worden steeds meer afgewogen tegen de achtergrond van een tegenstrijdige en verwarrende ontwikkeling: enerzijds is er een toegenomen gevoeligheid voor en zelfs vermenselijking van het dier en anderzijds juist een sterke verzakelijking. Dit heeft geleid tot vaak emotionele discussies over de complexe en tegenstrijdige relatie tussen de mens en zijn huisdieren.
Wat is de historische context van onze rationele én emotionele manier van omgaan met dieren? Sinds wanneer vertoeven huisdieren in onze directe omgeving? Hoe werden ze als nutsdieren ingezet en wanneer veranderde hun functie in gezelschapsdier? En waarom geven wij zoveel geld uit aan de dierenarts? Kennis over de geschiedenis van het denken over mens en dier kan ons helpen onze houding te bepalen voor de toekomst.
Peter Koolmeesstudeerde geschiedenis aan de Universiteit Utrecht. Hij promoveerde op een studie over de geschiedenis van de vleeshygiëne en openbare slachthuizen, en begon in 1990 als docent-onderzoeker aan de faculteit Diergeneeskunde (UU). Sinds 2006 is hij aangesteld als profileringshoogleraar ‘Diergeneeskunde in historische en maatschappelijke context’. Daarnaast is hij conservator van de afdeling Diergeneeskunde van het Universiteitsmuseum Utrecht. Hij is lid van het Descartes Centre for the history and philosophy of the sciences and the humanities van de UU, en ontving in 1999 de George Sarton medaille van de Universiteit Gent voor zijn bijdrage aan de wetenschapsgeschiedenis.
Leestips:
Kalof, Linda & Pohl-Resl, Brigitte. (2007). A Cultural History of Animals. Oxford: Berg.
Freeman, Carol (e.a.). (2011). Considering animals: contemporary studies in human-animal relations. Farnham: Ashgate.
Molle, Leen van. (2013). ‘Inleiding. Een geschiedenis van mensen en (andere) dieren’ Tijschrift voor Geschiedenis van alle Tijden, jaargang 125, nummer 4.
